zaterdag 14 februari 2009

de beperkingen van de totentaal


Ben je blij, boos, triest, verbaasd of wat dan ook waarvan je wéét dat je het bent, dan zet je een daarbij passend gezicht op.
En wat als je ‘t niet weet?
Dan zie je er misschien uit zoals blob eergisteravond.

Zat was onderweg naar iets doen, bezig betrokken te worden bij een activiteit. Een bezigheid waarvan ze onlangs nog had vastgesteld dat ze die niet had en veronderstelde dat het ook in de toekomst niet 't geval zou worden. Gevolg? Deels positieve verwondering en de bijbehorende snoet.
Ze ging er van uit dat wat er sowieso al was ook snel weer zou volgen. En op het moment dat het op de proppen kwam, wist ze met de beste wil niet de vinger te leggen op wat ze daar nou eigenlijk echt van vond of zelfs hoe ze er tegenover zou willen staan.


“Trek zo geen toot!” wordt wel eens gezegd tegen iemand die met mimiek zijn ongenoegen laat blijken. “Ik trek geen toot!” wordt door de trekker dan ook wel eens beweerd.
Een hypocriet persoon, wordt hier bij ons ‘nen totentrekker’ genoemd. Vast omdat hij opzettelijk een expressie kiest die van zijn oprecht gevoel afwijkt.
Maar in hoeverre worden onze gezichtsspieren bewust gestuurd? Komt eerst de emotie en na de bewustwording ervan, in super snel tempo - alsof ‘t vanzelf ging, maar dus wél gestuurd door gedachten - de bijbehorende gelaatsuitdrukking? Of arriveren de beide tegelijkertijd omdat ze alle twee uit dezelfde, verborgen poel komen?
Is dat misschien ook de reden waarom we zo veel ongeloofwaardig acteerwerk zien? Omdat mensen al te vaak emotie willen uitdrukken vanuit redenering? Is daarom de fysieke beleving van een gespeelde emotie, zoveel belangrijker dan de verstandelijke herkenning?
Want hoeveel acteurs zijn er niet, die hun lichaam vergeten? Doordat onze focus op het aangezicht ligt, zijn we al te vaak geneigd de taal van onze houding en bewegingen over het hoofd te zien. Verbale communicatie heeft de aandacht danig verlegd, dat we meer dan de helft van wat we zelf vertellen niet meer verstaan. Terwijl ons lijf uiteindelijk toch zegt wat er gezegd moet worden, als we het met ons gezicht niet zonder woorden weten te brengen.
Zoals bij blob dus ...





4 opmerkingen:

  1. een groot probleem is om onze geest en lichaam te laten samenwerken vanuit een geplande situatie. Bij amateurtoneel zie je dat vaak. Ook bij vechtsporten heb je dat veel. Men voert een handeling uit met alleen gebruik van de handen; de rest van het lichaam beweegt als een plank.
    Vandaar dat "totentrekken" bij veel mensen heel ongeloofwaardig overkomt. Emoties uitbeelden met heel het lichaam op een geloofwaardige manier is bijna alleen voor profs weggelegd.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. En op deze valentijn een dikke knuffel voor je! Nu geen toten trekken he ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @francky:
    Ja, die blokkering die lichaam en geest van elkaar splitst, komt in amateurtoneel vast heel vaak voor, omdat men daar vanaf het begin van de opleiding - als er al sprake is van een opleiding - naar teksttheater grijpt. Terwijl men mijn inziens beter de eerste tijd enkel en alleen met beweging bezig kan zijn. Maar als je mensen bv. geïmproviseerde scènes laat spelen met een emmer, papieren zak, handtas, cache-pot, ... over hun hoofd als masker en verbied je hen om woorden te gebruiken, dan geraken velen daar wél vanaf.
    Of toon hen het belang van een beweging door hen één zin uit een dialoog te laten herhalen met daarbij telkens dezelfde serie bewegingen - geen gebaren die de zin illustreren, maar quasi abstracte bewegingen. Weken later vraag je om de zin te herhalen. Nagenoeg niemand kent hem nog. Vraag om de beweging te doen en dat lukt doorgaans wel. En wat blijkt? De herhaalde zin komt automatisch meteen weer boven! Hoe duidelijk kan het zijn dat in theater lichaam en geest het beste in combinatie gebruikt kunnen worden?
    Een bijkomende moeilijkheid is waarschijnlijk, dat mensen zo'n aanpak als snel te 'experimenteel' vinden of zich afsluiten vanuit verlegenheid. Tijdens zulke trainingen in geïmproviseerd, fysiek theater wordt namelijk héél veel van een mens zijn ziel blootgelegd, vooral de 'kleine kantjes'.
    Voor wie 't wel écht wil proberen, is 't echter zaaaalig om te doen. Het maakt het (theater-)spel volledig.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @Anoniem:
    Ik zet mijn neutraalste gezicht op!!
    Voor jou ook veel romantische toestanden hé. ;-)

    BeantwoordenVerwijderen